Ik kwam een boek tegen van Lisanne van Sadelhoff, waarbij vooral de titel mij opviel en raakte. ‘Je bent jong en je rouwt wat’. Deze jonge vrouw van begin dertig werd vrij plotseling geconfronteerd met het overlijden van haar moeder. Ze ging vervolgens op zoek naar een handleiding met een handig stappenplan om het rouwen van haar to do lijst te kunnen krijgen. Het doel was om zo snel mogelijk haar gewone leven weer op te kunnen pakken. Het probleem afvinken en weer verder, waren haar eerste gedachten.

Rouwen

Ze stapte in de hulpverleners wereld van rouwverwerking en zelfhulpboeken en kwam erachter dat ze vooral was opgegroeid in de tijdsgeest en overtuiging van de maakbare wereld. Deze gedachten werden ruw verstoord door het lot van het leven zelf. Ze schreef uiteindelijk een boek over haar eigen rouwproces. Er bestaat namelijk geen handig stappenplan. De ooit beschreven fases van rouw (Elisabeth Kubler-Ross); ontkenning, woede, onderhandelen, verdriet en acceptatie zijn erg ruime kaders die voor ieder individu weer anders kunnen zijn. De volgorde kan ook nog eens alle kanten opgaan. Globaal kloppen de fases wel, al heb ik zelf bij rouw nooit een ontkenningsfase meegemaakt. ‘Als je maar niet vast blijft zitten in een fase’, dacht ik. Daarvoor is het leven te kort en te kostbaar.

Schuld en schaamte loslaten

Ik moest weer denken aan mijn moeder die tien jaar alleen bleef na het overlijden van mijn vader. Wij (haar kinderen) kwamen regelmatig bij haar langs en op een dag vertelde mijn moeder dat ze die middag veel plezier had gehad met de buurman. Ze hadden samen gefietst, onderweg koffie gedronken en veel gelachen. Het was tien jaar verder sinds het overlijden van mijn vader en mijn moeder voelde zich schuldig omdat ze een plezierige middag had gehad en vroeg zich bezorgd af, wat de buurt en iedereen ervan zou vinden. Al een tijdje bezochten ze elkaar dus heimelijk via de achtertuin langs de laatste conifeer, die er al een beetje verwaarloosd uit begon te zien. De buurvrouw was een jaar terug overleden en ze vonden gezelligheid en liefde bij elkaar. Hoe mooi is het als je emoties als schuldig voelen of schaamte kan loslaten. Oftewel durft te onderzoeken waar het bij jezelf vandaan komt om het vervolgens in liefde te kunnen laten wegvliegen naar onbeduidendheid en volledige acceptatie.

Leef

Ons leven kent altijd twee kanten van de medaille; liefde en haat, verdriet en blijdschap, uitbundigheid en ingetogenheid, donker en licht, leven en dood etc. Rouwen hoort bij het leven, alleen we hebben het er zo weinig over en blijven vaak ook wat onhandig in onze reacties als we geconfronteerd worden met mensen die rouwen. Hoe kun je (steeds) veerkracht ontwikkelen om weer verder te gaan om volop te leven? Als je in staat bent om de boodschap te herkennen in de emoties, kun je ervoor kiezen om je overtuigingen en je gedrag te veranderen. Om je lot te accepteren om van daaruit verder te gaan. Tenminste als je je emoties durft te voelen en uiten om ‘verstopping’ tegen te gaan. Leven is ook accepteren dat je kwetsbaar bent, sterfelijk. Realiseren dat uiteindelijk verandering de enige constante is. (Jakob de Boer, Ter eigen kunst en kracht)

Leven is soms pijn durven voelen en toelaten. Soms is het een onaangename waarheid, of een onaangename emotie. Het leven is ‘ups en downs’, met steeds weer zoeken en vinden van evenwicht. De paradox is dat als je erin durft te stappen en toe te laten, het leven gaat stromen en je weer kunt leven. Met alle emoties die erbij horen.

Mijn moeder en haar vriend

Gelukkig kregen mijn moeder Tiny en haar vriend Jens alleen maar positieve reacties, waardoor ze hun beperkende overtuigingen konden loslaten. Toen ik tijdens een bezoek opving dat ze een grotere tuin wel mooi vonden, kreeg ik een idee. Op het moment dat Tiny en Jens voor een weekend naar hun favoriete ‘Hotelletje De Veerman’ op Vlieland gingen, haalde ik alle coniferen uit hun tuintjes, die jarenlang als afscheiding had gediend. Ik plaatste enkele bloemen en wist dat het een prachtige gezamenlijke tuin zou gaan worden, want Jens was een fervente tuin liefhebber met ‘groene vingers’. Mijn moeder hield ook erg van planten en bloemen. Jarenlang hebben ze nog op nr. 29 en 31 van een samenzijn kunnen genieten, waarbij de geliefden van het verleden gewoon naast het heden aanwezig mochten zijn.

Leestip: Je bent jong en je rouwt wat, lisanne van Sadelhoff,

Ter eigen kunst en kracht. http://tereigenkunstenkracht.nl/?page_id=190, Jakob de Boer            Luistertip: Shower the people, James Taylor