Afgelopen vrijdag bezocht ik een congres over open dialoque in de psychiatrie en bevond mij in een theaterzaaltje te Utrecht. Ik zat bewust rechtop ivm te ver achterover doorzakkende plastic kuipstoeltjes. Het voordeel hiervan was dat ik uit mijzelf een actieve rechte gezonde leefstijl houding aannam. Ik luisterde geboeid naar de Vlaamse psychiater/ filosoof Paul, die met indringende en overtuigende passie, vermengd met schuld en schaamte uitlegde dat hij in het verleden zich teveel als de expert naar zijn patiënten had opgesteld. Niet dat er op zich iets mis is om expert op een bepaald vakgebied te zijn, echter cliënten zitten lang niet altijd te wachten op ongevraagd advies. Belangrijker is het om vooral in te gaan op de sterke kanten en hoe de cliënt het tot nu toe heeft volgehouden, aldus zijn betoog.
En toch hebben de ‘experts’ dit jarenlang zo éénrichtingachtig gedaan. Deze enkelvoudige frame gedachten van ‘ik weet het en jij niet’ en ‘ik weet wat goed voor jou is’ golden jarenlang impliciet als richtlijn. Wij waren immers de experts.
Helaas infantiliseer je hiermee de andere persoon en maak je hem krachteloos met gevaar van afhankelijkheid. Gelukkig bracht de positieve psychologie, het oplossingsgerichte denkmodel , het herstel gedachtegoed en de open dialoque (peergroup open dialoque) hierin een revolutionaire wending. Tenminste voor wie daar open voor staat. Langzamerhand wint bescheidenheid, netwerkbenadering en de open dialoog met elkaar steeds meer terrein.
Wie kent trouwens niet de communicatie hulpmiddelen inclusief leuke ezelsbruggetjes om ons te helpen bij een paradigmashift. ‘Smeer nivea’ ( niet invullen voor een ander) en ‘laat oma thuis’ ( niet oordelen, meningen etaleren en ongevraagde adviezen geven. Ze maken ons bewust om het niet weten te kunnen verdragen. Ogenschijnlijk heel simpel, alleen is er veel meer nodig.
Veel meer luisteren, contact maken en vooral blijven reflecteren op je eigen communicatie en emoties en de respons op jouw communicatie. We kunnen onze expertise inzetten als daarom wordt gevraagd.

Dit congres ging over open dialoque. De essentie werd mij heel duidelijk. ‘Nothing about me, without me’ (niet over mij praten, maar met mij) en een open eerlijk contact is vooral de insteek en de motor tot verandering. Het op zich simpele concept van ‘het ook niet altijd te weten’ en vooral in dialoog te gaan met elkaar, brengt juist (oh paradox) de cliënt in zijn kracht, zo was de ervaring.

‘Hoe vaak heb ik al een mening over de ander, zonder dit besproken en gecheckt te hebben’, reflecteerde ik voor mijzelf. Ik kan de ander niet echt zien, behalve het verhaal dat ik in mijn hoofd over die ander maak.
Adriaan van Dis had het een keer zo prachtig verwoord, ‘ik stel mijn oordeel nog even uit, want des te minder ik vind, des te meer ik ontdek.
‘Wanneer stel je geen vragen, wanneer ben je wel stellig’, dacht ik en enkele voorbeelden schoten mij te binnen. Want soms is confronterend zijn de manier om de ander te bereiken.

Greta Thunberg is milieuactiviste en in één klap beroemd en berucht. Ze heeft op Instagram en Facebook 7,5 miljoen volgers. Ze sprak tijdens de klimaatconferentie van de VN op emotionele en indringende wijze alle wereldleiders ( en dus ons) toe en maakte vele gevoelens bij ons los. Haar oproep tot actie om het tij te keer voordat het te laat is, vermengd met verontwaardiging (‘How dare you destroying our planet’) waarom wij volwassenen zolang zo laks zijn geweest met betrekking tot behoud van onze planeet, riep zowel grote bijval, alsook grote weerstand op.

Waarom ze zoveel volgers heeft? Ze heeft gelijk en Ik denk omdat zij echt is en puur en dat raakt ons. Hopelijk leidt het tot een constructieve dialoog met elkaar en bijbehorende acties. Laten we bij onszelf beginnen……

Luistertip: Earth song, Michael Jackson

‘We told world leaders to unite behind the science and take immidiate action. They didn’t listen, so we go on every friday’

Luistertip: Earth song, Michael Jackson