Vrijheid is een recht en helaas geen vanzelfsprekendheid. Ik liet deze zin op mij inwerken en besefte de duistere kant ervan.
De twee minuten stilte tijdens de Nationale Dodenherdenking waren gelukkig stil gebleven. Geen interruptie, gewoon stilte.
Mijn gedachten gingen terug naar vorig jaar. Het was een warme, zwoele vrijdagavond. We zaten buiten op een terras van het Huiskamer café te Westerwijtwerd. De stilte werd heel even opgevuld door enkele vogelgeluiden, een blaffende hond en daarna was het weer stil. In de verte, aan het einde van het weiland,  klonk uit een ander dorp het Wilhelmus en daarmee wisten we dat de twee minuten gepasseerd waren. Al snel gingen we verder met ons gezellig samenzijn daar op een terras buiten in het vredige Hogeland.

Dit keer waren we bij mijn schoonmoeder en keken gezamenlijk naar de dodenherdenking op tv.
Ik had een XL hoeveelheid trieste en onrechtvaardige verhalen gehoord, een documentaire gezien over Albert Gemmeker, de SS commandant van kamp Westerbork en bleef nog een tijdje kijken naar de ingrijpende film Son of Saul (2015) waarin de waanzin van het vergassen en verbranden van joodse burgers ( in totaal meer dan een miljoen) tot op detail niveau in beeld werd gebracht. Ik kon de film niet meer aanzien en uitzien. Ik had een overdaad aan ellende tot mij genomen en voelde zoveel triestheid, onrechtvaardigheid en walging over de impact van het zinloze verwoesten van kostbare levens, dat ik nogal aangedaan afhaakte en naar bed ging. Mijn lichaam en geest hadden heel dwingend ‘een code rood’ stopteken afgegeven.

Eerst was ik van mening dat ik op zijn minst alle ellendige informatie in beeld en geluid tot mij moest kunnen nemen. Was dit niet het minste wat ik kon doen voor al het leed? Ik had immers alleen vrijheid gekend en tot nu toe altijd een luxe leventje geleid? Gelukkig voelde ik tegelijkertijd de doodlopende weg van deze gedachtegang.

‘Opdat wij niet vergeten’ las ik en dat is blijvend noodzakelijk en respectvol. Niet alleen de tweede Wereldoorlog, maar nu ook de terechte herdenking voor alle  omgekomen en beschadigde mensen in oorlogsgebieden en bij vrijheidsmissies en alle andere desastreuze gevolgen van haat.

Honderden keren per dag mag ik kiezen vanuit vrijheid, in plaats van een dwingende censuur die nog maar één mening vanuit één ideologie toestaat. Hierbij wil ik stilstaan, ook al kan ik het soms niet verdragen om met al dat leed geconfronteerd te worden.

‘ Als je niet meer kan slapen en altijd nachtmerries hebt
Als je niet meer kan lachen en alleen maar pijn voelt
Als je jezelf als een schaduw van je leven voelt
Hoe ga je dan door, hoe ga je weer over tot de orde van de dag’ ?
Dit vroeg de 93 jarige overlevende van concentratiekamp Auschwitz zich nog elke dag af. Zijn volledige familie en daarmee zijn vrije toekomst was door de oorlogswaanzin in zijn totaliteit weggevaagd.
‘ An old man crying’, zei hij zich verontschuldigend.

Ik besloot om door het jaar heen vaker bij 4 mei en 5 mei stil te staan om mijn besef van vrijheid in mijn hart te dragen.
Luistertip: Freedom, Django