En het overwinnen van doodsangsten 

Deze week ben ik een boek aan het lezen over de dood en omgaan en overwinnen van doodsangst. De schrijver Irvin Yalom gebruikt is zijn boek een mooie metafoor over dit onderwerp. ‘Tegen de zon inkijken’, wat gelijktijdig de titel van het boek is. We kunnen ons namelijk nog wel redelijk (alhoewel?) bezighouden met de dood van de ander, echter weten we niet hoe we zelf ooit zullen omgaan met het gegeven van de dood als het onszelf betreft. (Het is als tegen de zon inkijken). Daarnaast geeft Irvin Yalom aan dat vele bewuste problemen terug te voeren zijn naar de onbewust sluimerende eigen doodsangst. De meeste zorgen van mensen zijn terug te voeren op angst voor de dood, eenzaamheid, vrijheid en zingeving.

Binnenkort heb ik een podcast gesprek met Vasu Macquoy over de dood en sta in verband daarmee al een tijdje meer stil bij het gegeven van mijn eigen dood. Opvallend is dat ik meestal al aan het begin van de nieuwe week mijn column grotendeels klaar heb, echter niet dit keer. Iets houdt mij blijkbaar tegen om ongeremd en vrijuit te schrijven over de dood en er ook nog eens zinvolle dingen over te zeggen. Om meer bewustwording te verkrijgen op dit thema heb ik (tijdelijk) een app op mijn telefoon geïnstalleerd die mij vijf keer per dag eraan herinnert dat ik ook eens doodga, daarbij komt er ook een (soms bemoedigende) quote. Ik heb mij verdiept in de werken van vroegere en huidige filosofen en het valt mij op dat allen erg hun best doen om de mens te helpen met bewustwording en zingeving in relatie met de eindigheid van ons leven.

Filosofen

Socrates had het over de ziel die eeuwig blijft leven en komt daarbij dicht bij het geloof en de bijbel en koran. Nietzsche leert ons om vooral de dood te accepteren als het definitieve einde. Wel mooi dat hij zichzelf via de volgende quote enigszins onderuit haalt, nl ‘Waarheden zijn alleen maar illusies die vergeten zijn dat ze illusies zijn’. Epicurus geeft mee dat we niet bang voor de dood hoeven te zijn, want ‘waar de dood is, ben ik niet’ en ‘Na de dood verkeer ik in dezelfde toestand van Niet Zijn, als voor mijn geboorte. Er zijn geen zekerheden in het leven, behalve de dood. Een moderne jolige variant voegt ook ‘belasting betalen’ als zekerheid eraan toe.

‘Uiteindelijk zijn er ook geen zekerheden over de situatie na de dood’, denk ik want het zeker weten getuigt ook weer van een bepaalde arrogantie, of een zich willen vastklampen aan een bepaalde overtuiging ter geruststelling. De mooiste quote die ik tegenkwam in mijn ‘reis’ langs de dood is van de existentialist Viktor Frankl;

‘De ultieme betekenis (van het mysterie) leven (en de dood) ligt buiten ons begrijpen en zal daar blijven. Het is iets waarin we vertrouwen moeten hebben terwijl we het nastreven’. Michel de Montaigne geeft ons de overdenking mee dat je pas voluit kan leven als je leert om te sterven.

‘Oftewel accepteer de dood en je kunt het loslaten’, denk ik en besluit om elke dag in dankbaarheid voluit te leven.

Luistertip: death is not the end, Bob Dylan