Het is zaterdagmiddag en we zijn onderweg naar Rotterdam. Vanavond om 1900 uur is de deadline om de startbewijzen op te halen. Drieënhalf uur om van Groningen naar Rotterdam te komen. ‘Dat moet lukken’, denken we Gronings optimistisch. Wij rijden met een enthousiast tempo en precies op schema. De opzwepende muziek van de Vlaamse rapper Yong Yello maakt het tevreden reizen compleet. De file zagen we, tegen beter weten in, niet aankomen. Even een telefoontje vanuit de auto en voila de startbewijzen worden opgehaald door onze man in Rotterdam.

Voorbereiding

Het is avond. We zijn ingecheckt in ons hotel, het voormalige cruiseschip de SS Rotterdam en wandelen richting pleintje, waar zich enkele eetgelegenheden bevinden. Mijn rol als coach is bescheiden, want Jonatan en Renée weten precies wat ze ter voorbereiding nog wel kunnen eten en drinken. Zelfs een biertje gaat er nog wel in. 

Vooral in het ‘Er zijn’ lever ik mijn bijdrage op het mentale vlak en natuurlijk ben ik er bij start en finish voor de ondersteuning van kleding wisselingen. Na het eten en de rustige wandeling gaan we even chillen in de Captains lounge, waar we volgens  informatie van de website helemaal tot rust kunnen komen in het ‘New York van de fifties’. De wat oudere en grijze toetsenist zingt zijn ‘niets aan de hand muziek’ met hese en rokerige stem, haalt hele orkesten uit zijn apparaat en toch verlangen we intens naar de pauze.  We gaan maar op tijd ‘te kooi’ in onze kamers benedendeks.

Ontbijt 

Ieder heeft zijn eigen gewoonten en rituelen. Opvallend hoeveel bananen er door de gasten na het ontbijt meegenomen worden. Het blijkt dat de ontbijtploeg hier al op ingespeeld is. De sporters weten allemaal dat de catering van deze marathon onderweg niet optimaal is.

‘Ik zal hierover contact opnemen met de organisatie’, besluit ik. Vorig jaar stond ik namelijk op de 30 km met een banaan in de aanslag langs het parcour. Dit bleek gezien de enorme supportersschare nog een enorme uitdaging. Of ik op 15,5 kilometer, ter hoogte van metro de Slinge wil staan met een banaan. ‘De inschatting is dat we op ongeveer 1 uur 18 minuten’ daar arriveren’, zegt Renée verwachtingsvol.

De start

Het is erg druk bij de start. Lee Towers zingt voor de dertigste en allerlaatste keer ‘zijn’ You never walk alone.  Hij neemt hiermee definitief afscheid van dit mooie ritueel bij de start. ‘De enige constante in het leven is verandering’, overdenk ik en loop na het startschot van mijn helden een beetje gehaast richting  een metrostation in het centrum om op tijd mijn bananen ter hoogte bij ‘de Slinge’ aan de jongens af te kunnen geven.

Minuut stilte 

‘Vlak voor aanvang van de marathon wordt er een minuut stilte gehouden naar aanleiding van het overlijden van wereldrecordhouder Kelvin Kiptum op 11 februari. Deze jonge sportheld zou normaal gesproken uiteraard meegedaan hebben aan deze marathon’. 

Met 17000 lopers en de schatting van 950.000 supporters ging de stilte naar mijn mening niet helemaal naar wens, velen waren te druk om de laatste voorbereidingen te treffen voor hun starttijd die in waves vlak na elkaar van start gaan. 

Bananen 

Het oversteken om bij de metro te komen lukt eerst niet. Als slalommend lukt het enige tijd later om alsnog bij de metro aan de overkant te komen. Op het perron strand ik. Teveel, te vol, te weinig capaciteit en dus te laat. De spanning vloeit weg. Voor de zekerheid bewaar ik de bananen en loop nú rustig  richting finish om de mannen op te wachten.

Held

Ik zie op de handige marathon app de tussentijd van Jonatan vlak voor de finish dramatisch dalen. Naderhand hoor ik het verhaal; een man zakt een paar honderd meter voor de finish ineen. Jonatan stopt, ontfermt zich over de man en offert daarmee zijn beoogde eindtijd op. Ik maak een diepe buiging in respect voor deze fantastische sportheld.

Luistertip: Heroes, David Bowie https://www.youtube.com/watch?v=lXgkuM2NhYI

Over het ‘Ha John’ effect

Ben jij ook wel eens hartelijk begroet door iemand, waarbij je je steeds ongemakkelijker ging voelen? Diegene noemt jou bij je naam en vraagt hoe het nu met je gaat. Ondertussen zoek je koortsachtig in jouw lange termijn geheugen naar eventuele gezamenlijke gebeurtenissen, aanknopingspunten, of in ieder geval de naam. En deze wil door jouw emotionele blokkade maar niet komen. Het kan natuurlijk ook zijn dat die ander voor jou minder tot niet interessant was, waarmee je onbewuste deze herinnering in het archief ‘overig’ had opgeborgen.

Context

Meestal herinneren we ons toch even later nog wel de context, (verderop de dag en vooral als we het loslaten), maar de naam niet. Soms beide niet en dat is helemaal een niemandsland gehuld in mist. We herkennen elkaar vaak nog wel in de juiste context (omgeving), maar minder goed als de situatie totaal anders is. Bijvoorbeeld elkaar (her) kennen in een werksfeer en elkaar niet meer kunnen plaatsen op bv een camping ergens in Frankrijk, theater, sauna etc. Beleefdheid en het gevoel ‘af te gaan’ zorgen voor de stress van het niet weten. Zelf kies ik er tegenwoordig voor om in deze situaties gewoon eerlijk te zijn, scheelt een hoop gedoe. Andersom, het niet herkend worden, vind ik zelf ook niet erg. Ik kan gewoonweg niet voor iedereen interessant zijn en daarnaast weet ik ook überhaupt niet de reden van het ‘niet weten’ van de ander.

Herkennen wat niet kan, oftewel een ‘andersommetje’

Ik rij door de wijk waar mijn jongste zoon met schoondochter en kleinkind wonen. Vlakbij hun huis aangekomen herken ik de vader van mijn schoondochter. Ik stop de auto langs de weg en doe het raampje open. ‘Ha John’, roep ik. ‘Hoe is het nu met je’, vul ik aan met nog wat chattalk over de hond. Mijn partner heeft John slechts 1 keer ontmoet en ik wat vaker. Ze checkt bij mij of ik zeker weet dat de meneer weggedoken in zijn capuchon ‘de vader van’ is. De vader van mijn schoondochter woont een blok verderop, ze hebben een zwart witte labrador en hij heeft een baard. De situatie is vlakbij hun huis, check. De labrador klopt ook, check. ‘Alleen de baard is erg wit en groot geworden’, is mijn enige miniseconde twijfel momentje. Maar John antwoord gewoon op mijn vragen. ‘Ik hou het kort, roep ik even later, ‘want het is druk hier op de weg’, en rij al zwaaiend de bocht om naar het huis van mijn zoon en schoondochter.

Niets is wat het lijkt

‘Leuk om jouw vader even kort gesproken zeg ik tegen mijn schoondochter. Later die middag, op de terugweg naar huis, krijgen we een appje van mijn schoondochter.  ‘Mijn vader is vandaag nog niet buiten geweest‘, rapporteert ze vergezeld met een smiley.

‘De meneer lijkt inderdaad op John, heeft ook een labrador, woont vlakbij. Alles lijkt te kloppen, maar John zelf zegt dat die meneer die op hem lijkt en bij hun in de buurt woont beginnende Alzheimer heeft’.

‘Ach, wederom een les voor mij in Altijd navragen, nooit aannemen (Anna) en niet invullen voor een ander (Nivea), denk ik en moet denken aan de quote; je kunt iemand anders niet zien, behalve het beeld dat je in je hoofd van de ander hebt gecreëerd. Dag John,

Hartelijke groet, Tonie 

Luistertip: Hello Goodbye, The https://www.youtube.com/watch?v=MYAjwzjoJP8Beatles 

Quote: ik neem ANNA mee en gebruik geen NIVEA

(Gastschrijver Niek Roerdink)

Lente

De grijze mist verdwijnt en daar is de hemelsblauwe lucht. De geur van de aarde en regen mengt zich met hyacinten en narcisjes die open gaan. De vogels zingen, de bijen zoemen, de lieveheersbeestjes komen uit hun winterslaap. Het is weer warmer, het is lente. Het is verandering en het fijne aan Nederland zijn de wisselingen in de seizoenen vind ik. Tuurlijk kan je emigreren naar waar het gras groener is, maar vergeet alleen niet dat je overal jezelf bent. Aan de Costa del Sol zit je waarschijnlijk ook te zeuren. Ik hoor ze al zeggen ‘tis toch wel fris nu de zon weg is’ gevolgd door ‘nu de zon er weer is is het wel lekker, of te warm’, etc. Ben je het ene seizoen zat, dan komt de volgende alweer bijna en de zon is het aangenaamst als het even weg is geweest.

Mezelf

Ook wij veranderen, qua uiterlijk maar ook qua innerlijk. Niets in de schepping ontkomt eraan, de tijd maakt alles anders, of je daar juist je best voor doet of het liever tegenwerkt. Maar ondanks constante verandering ben je altijd jezelf. Wat is dat precies ‘jezelf’?

Ik ben niet meer degene die ik 10 jaar geleden was, of een jaar geleden, of zelfs een dag geleden. Maar toch voel ik me altijd en overal ‘mezelf’. Het is verdikkeme hardnekkig! Ik ben honderd verschillende versies geweest van ‘mezelf’ maar ik ben nog nooit niet mezelf geweest.

Oom Wim

Ik ben op de crematie van Oom Wim. Ik heb hem al lange lange tijd niet meer gezien maar nu ik hier ben zijn de herinneringen aan hem weer levendig, alsof ik hem gisteren nog zag, of alsof hij er zelf bij is. Bijna de hele familie is er en dat is wel bijzonder om te zien na lange tijd. Een beetje somber denk ik bij het doei zeggen ‘tot de volgende crematie’.  Maar ik vraag mijn hoofd of hij dat even kan laten en ik maak er een ‘tot een reünie’ van en ik doe mijn best daarin te geloven.

Open eind

Mijn vader vraagt mij na afloop in de auto of ik een verhaaltje kan schrijven over afscheid. ‘Ik ga mijn best doen’, zeg ik. Voor mij is afscheid nemen een open einde. Wanneer we als mensen opgesloten zitten in ons denken, ons doen en laten, ons huis en de bezittingen, dan is het ultieme einde de bevrijding.

Hoe vaak ga je dood in één leven? Er zijn verschillende vormen van doodgaan; je verandert van baan, van relatie, van omgeving, van karakter, van energieleverancier, van bestekset enzovoorts. Afscheid nemen van het een is hetzelfde als hallo zeggen tegen iets nieuws.

Bij iets nieuws moet je acclimatiseren en bij vaarwel zeggen moet je rouwen. Het is de emotionele storm waar we op varen en we zijn allemaal zeebaby’s. Maar we gaan dapper door. We slijpen de kwaliteiten die we bewonderen en we hopen uiteindelijk om de rust te vinden aan wal. Maar wel pas ná dat we een legendarische reis hebben gemaakt die we nooit zullen vergeten. En we zullen nooit vergeten.

Luistertip: Linkin park – Shadow of the Dayhttps://www.youtube.com/watch?v=n1PCW0C1aiM

Joseph A. Overton was een Amerikaans politiek wetenschapper (1960-2003). Hij is bekend geworden met zijn ‘Raam van Overton’. Hij legt hierin de acceptabele en niet acceptabele ideeën binnen de context van een periode uit. Dit ‘raamwerk’ laat zien dat ideeën en meningen tijd – en context gevoelig zijn. Eerder schreef ik over de kracht van de  normen en waarden meegekregen vanuit jouw cultuur, het gezin, de vriendengroep, de school, de buurt, het land.

Authenticiteit

We willen uniek zijn, onze eigen gang gaan en tegelijkertijd ook erbij horen. Dit klinkt als een paradox. We willen kunnen zeggen wat we willen en we passen ons in het contact ook enigszins aan. Want, wat is normaal? Wat kun je wel en niet zeggen? Uniek zijn in iets wat de meerderheid uniek vind oogst bewondering en uniek zijn in iets wat een klein percentage tof vind krijgt dan weer minder applaus, roept vragen op, of wordt afgekeurd. Het heeft allemaal met ‘dit raam van Overton’ te maken.

Klimaat verandering en de kikker

Het klimaat verandert in rap tempo en als we geen rigoureuze stappen gaan nemen, kunnen we überhaupt hier straks niet meer leven. 

We zijn eigenlijk als in het voorbeeld van de kikker die in een pan met warm water zit. Alleen staat deze pan op het vuur en het water zal van warm, naar heet, naar uiteindelijk het kookpunt gaan. De kikker blijft echter zitten, terwijl hij keuzes heeft. Of beter gezegd, had. Want de kikker leeft niet meer. Wij zijn die kikker, alleen zien en voelen we het gevaar niet, of willen het niet zien of voelen.

Een kleine groep moedige mensen wel, zoals de nú beroemde Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg die vanaf haar 14e actie voert en lezingen geeft. Ze heeft op Instagram bijna 15 miljoen volgers en op X 5 miljoen volgers.

Zoals ook leden van Extinction Rebellion die geweldloos periodiek de A12 bij Amsterdam blokkeren om aandacht te vragen voor het urgente probleem wat ons allemaal aangaat. Dit doen ze, omdat de urgentie niet genoeg gevoeld wordt bij de doorsnee burger, bij de politiek. Is het extreem wat Greta en Extinsion Rebellion doen, is het (on) acceptabel? Binnen het huidige raamwerk wordt het nog wel vaak als extreem, niet passend, asociaal etc ervaren. Echter begint het (gelukkig) te kantelen.

30 jaar later

De A12 is ondergelopen, grote delen van Nederland zijn niet meer bewoonbaar. Terugkijkend waren de acties van Extinsion Rebellion een keurig, vreedzaam, sociaal en acceptabel middel om op beleefde manier aandacht te vragen voor het urgente probleem van ons allemaal. Ik werd mij onlangs weer superbewust van mijn eigen bijdrage aan de cultuur van de groep. Elke beslissing die ik neem, hoe mini klein ook draagt bij aan de normering van wat er kan en niet. 

Mijn bewustzijn van dit ‘Raam van Overton’, is in mijn optiek een behulpzaam middel om met elkaar in gesprek te blijven en voorzichtig te zijn met oordelen.

Luistertip: Earth song, Michael Jacksonhttps://www.youtube.com/watch?v=XAi3VTSdTxU

Quote: Laten we geduldig en begripvol zijn en compassie hebben en zoals Adriaan van Dis het zo mooi zei, ‘ Ik stel mijn eigen oordeel nog even uit, want des te minder ik vind, des te meer ik ontdek’. En laten we, als we allen bovenstaande uitdragen, vertrouwen hebben dat het goed komt.

Boek: Je bent jong en je wil wat toekomst / Jantijn Anema en Hannah Prins

Stilte 

Deze week moet  ik steeds denken aan de volgende uitspraak;

‘I am currently under construction. Thank  you for your patience’.

Het schrijven stokt, soms is er verdoving, soms verdriet, soms herinneringen en soms even niets. Alledaagse handelingen van de dag gaan dan gewoon en automatisch door. Bruce Springsteen heeft het missen zo mooi vertolkt in zijn ‘Your Missing’ song:

Coffecups on the table, shoes in the hall, ‘Everything is everything, but you’re missing’

Stilte

Ik heb behoefte aan stilte. ‘Muziek heeft ook stiltes’, overdenk ik en besef dat deze interval tussen de klanken vooral een mooie spanningsvolle verwachting in het muziekstuk brengt. John Cage  componeerde stilte. Hij schreef een muziekstuk getiteld 4′33″, waarin gedurende 4 minuten en 33 seconden alleen stilte te horen en te zien is. Maar nu even mijn eigen Stilte.

Mijn oudste broer is gegaan.

Gewoon op een doordeweekse dag in maart en even is niets meer gewoon en vanaf nu alles anders, realiseer ik mij plotseling. “Nu ben ik opeens de oudste’ zegt mijn op één na oudste broer tegen mij. ‘Ik zal de volgende wel zijn’, zegt hij berustend.

Mijn broer is gegaan.

En toen waren er nog vier.

Mijn broer is gegaan.

En daarmee vertelt hij mij impliciet datgene waar het werkelijk om gaat.

Wij blijven nog even hier, lang of kort?

Het grote mysterie van ons leven.

‘Pluk de dag, wees compassievol en hou van elkaar, ook met de werelden van verschil’, is het diepere besef dat mijn broer mij achterlaat. Sail  away brother 🙏

Luistertip: Sail away, Randy Newman https://www.youtube.com/watch?v=HCRGrnhdNQE

Hoe we elkaar kunnen begrijpen gaat mijn verstand te boven. Ik maak een geluid met een specifiek ritme en nauwkeurig gekozen intonatie en jij begrijpt wat ik bedoel, althans, zo lijkt het. Taal is complex, maar communiceren niet per se. Mijn zoontje van bijna 2 jaar kan een handgebaar maken, een bepaalde blik geven in een bepaalde context en ik weet precies wat hij bedoelt.  Soms heb je geen woorden nodig en andere keren schiet je woorden tekort.

Ik probeer een beetje Japans te leren en dat is geen makkie, werkelijk, het is net chinees! We zijn allemaal mensen, maar zodra je een kleine 100km verder bent versta je niemand meer, apart toch? Wat is taal, wie heeft het in godsnaam verzonnen en waarom heeft Japans ook nog eens drie soorten schrift, drie!!

Grenzen

“De grenzen van mijn taal zijn de grenzen van mijn denken’’ – George Orwell Ik zoek graag de grens op, van taal dan. Dat wil zeggen dat grammaticaregels overboord mogen als je iets goed wil overbrengen. Zoals een poëet een complex gevoel overbrengt door ‘wartaal’ uit te slaan. Alles wat je zegt verwijst naar een idee. Je leest een woord en je brein vertaalt dat vervolgens naar een beeld/sensatie zodat je het kan begrijpen. ‘De boom’ is een totaal ander woord dan ‘de wilg’ en hoewel je technisch gezien hetzelfde bedoelt, kan het gevoel erbij mijlenver uit elkaar liggen.

Een woord roept iets bij je op. Ik zeg ‘slagroomsoes’ en jij krijgt trek, wat een macht! We hebben een beperkt aantal woorden, maar we hebben ontelbare woordencombinaties om uit te kiezen. Best een klus om dan altijd maar op zoek te zijn naar exact de juiste combinaties. Miscommunicatie zou onmogelijk zijn als je de intentie achter de woorden goed kan horen. Want communiceren is een succes als je geluid kan maken, alleen luistert de ontvanger vaak naar wat je zegt en niet naar wat je bedoelt.

Woordenvrijheid?

In Nichiren buddisme gebruiken ze de mantra ‘Nam Myoho Renge Kyo’ (nam-mijo-ho-reng-ge-kio), het is een toewijding aan de lotus soetra die gaat over gelijktijdigheid van oorzaak en gevolg. Pardon? Ze stelden de vraag ‘wat is de beste gedachte die je maar kan hebben?’ en die mantra kwam daar zo’n beetje uit, even heel beknopt gezegd.

En daar vraag je me wat; als je alles kan denken wat je wil, je kan alles zeggen wat je maar wil, wat is dan het beste? Je hebt zo goed leren praten en lezen en schrijven dat je er niet meer over na hoeft te denken. Dat is prettig want het zou anders te veel energie kosten.

Je hebt woordenvrijheid, je kan alles zeggen wat je wil, maar tegelijkertijd ook weer niet. Teveel van die denkprocessen gaat op de automatische piloot. De ‘monkey mind’ willen controleren is hetzelfde als een auto die 200km per uur gaat tot stilstand brengen terwijl je het gaspedaal blijft indrukken, dat gaat meestal niet goed. Die boeddhisten hebben dat goed in de gaten. Maar je kan het ook omdraaien, misschien moet je niet per se reiken naar ‘de beste gedachte die je maar kan hebben’ maar gewoon je slechtste gedachten elimineren, of helemaal liquideren. Of mediteren en de controle terugpakken, of gewoon wat minder rumineren en iets meer contempleren, kan je proberen.

Of gewoon tot 10 tellen voordat je iets zegt, misschien kom je dan op mooiere woorden.

Nog een gedichtje dan maar?

Ik heb geen woorden nodig, taal is een cliché.

Ik kan zijn met wat er is en wat dat is. Geen idee.

Het denken is een luide ruis maar sommige mensen slapen ermee.

Zonder niks ben ik niet nergens, ga je lekker mee?

Welke andere woorden ga jij kiezen vandaag?

Luistertip: language, Tory Kellyhttps://www.youtube.com/watch?v=c_sFecP9cg8

Quote: wees voorzichtig met je gedachten, wat zij bepalen de kleur van je woorden.